روزانه افراد بی‌شماری به کلینیک‌های مشاوره مراجعه می‌کنند و درخواست کمک در حوزه‌های مختلف دارند و با نیت حل مشکلات شون بر روی صندلی و مقابل مشاورین و مربیان می‌نشینند.
اما درصد بالایی از مراجعین و جویندگان راه‌حل مشکلات، به نتیجه دلخواه شون نمی‌رسند و از ادامه کار صرف‌نظر می‌کنند.
فارغ از اینکه چقدر زمان و پول صرف می‌شود اینکه افراد روزنه‌های امید خودشون رو از دست می‌دهند و از اطمینان و اعتمادشون کاسته میشه و درنهایت هم مشکل در جای خود باقی هست دغدغه اساسی همه اندیشمندان حوزه سلامت و بهداشت روان است.
ما در آکادمی اوج سال هاست با توجه به برگزاری دوره‌های مختلف درزمینه رشد و تحول فردی از نزدیک لمس کرده‌ایم که مشکلی که افراد با خودشان به مراکز مشاوره می‌برند دلیل اصلی مراجعه‌شان نیست بلکه آغازی است برای تغییر. اگر به‌جای تمرکز بر مسئله‌ای که امروز برای شما پیش‌آمده یا تعارض و کشمکشی که برای این خانم و آقای جوان رویداده ، فرد مورد آنالیز و ارزیابی دقیق قرار گیرد و یک برنامه منسجم و انگیزه‌بخش که برای وی هم متقاعدکننده باشد تنظیم شود تا با تقویت مهارت‌ها و ایجاد تغییرات اساسی بستر رشد و توسعه فرد فراهم شود قطع به‌یقین هزاران مشکل ریزودرشت به دست توانمند خودش حل‌وفصل خواهد شد.
بنابراین برنامه رشد فردی نسخه‌ای است بالادستی و فراتر از مشکلات روزمره که فرد را از وضعیت امروز و اکنونش حرکت داده و درجایی ارزشمندتر و بالاتر قرار می‌دهد و با آگاهی و خودشناسی چنان دید مؤثری خواهد داد تا فرد بر بسیاری از مشکلاتش فائق آید.
اختلالات و بیماری‌های روانی یا عصبی‌ای هم اگر در فرد شناسایی شود در مسیر درمان خاص خودش قرار می‌گیرد و بعد از معالجه و بهبودی این گروه نیز در مسیر رشد قرار خواهند گرفت.
برای این منظور در این مقاله به‌طور مقدماتی به معرفی برنامه رشد فردی پرداخته‌ایم تا آشنایی اجمالی از آن پیدا کنید.
رشد فردی به معنای انجام تمام‌کارهایی است که می‌تواند ما را درراه دستیابی به موفقیت کمک کند. برای نمونه تمرکز بر خود، قدم برداشتن به سمت بهتر شدن، کنار گذاشتن هرگونه تنبلی، بر عهده گرفتن مسئولیت زندگی، اجتناب از بر گردن دیگران انداختن شکست‌ها و…. همه، نشان‌دهنده رشد فردی هستند و به بهتر شدن و تعالی پیدا کردن فرد کمک می‌کنند. بنابراین می‌توان رشد فردی را این‌گونه تعریف کرد:
رشد فردی یک فرایند مستمر و دائمی و یک فرایند به‌هم‌پیوسته است که موجب می‌شود یک فرد از وضعیتی که الان دارد به بهترین وضعیت خودش تبدیل شود. رشد فردی مبحثی بسیار گسترده است و بخش‌ها و ابعاد مختلف زندگی را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. بنابراین هم در جنبه‌های فردی زندگی اثرگذار است و هم جنبه‌های شغلی و اجتماعی فرد را متأثر می‌کند. برنامه رشد فردی نیز مانند نقشه راهی است که به ما کمک می‌کند تا برای دستیابی به هدف، مسیری مشخص را انتخاب نماییم، موانعی را پشت سر بگذاریم، مسیرهای بیراهه را از مسیر درست تشخیص بدهیم و…
بنابراین از طریق تهیه و تدوین یک برنامه رشد فردی می‌توانیم به موفقیت‌های بسیاری دست‌یابیم. نوشتن برنامه رشد فردی دارای فرمول یکسانی است بنابراین همه افراد می‌توانند از آن استفاده کنند. از طرف دیگر چنین برنامه‌ای دارای بعضی از قابلیت‌ها است. ازجمله برنامه رشد فردی دارای این قابلیت است که شما بتوانید بر اساس نیازها و علایق خود این برنامه را برای خود، شخصی‌سازی نمایید و مورداستفاده قرار دهید.
بخش‌های مختلف برنامه رشد فردی
در برنامه رشد فردی برای دستیابی به موفقیت، بخش‌ها و اجزایی وجود دارند که توجه به تک‌تک آن‌ها درراه دستیابی به این مقصد، ضروری است. ازجمله بخش‌های برنامه رشد فردی می‌توان به این موارد اشاره کرد.
انجام پیش ارزیابی برای برنامه رشد فردی، شناسایی نقاط قوت، ضعف و فرصت‌ها در برنامه رشد فردی، مشخص کردن اهداف رشد فردی، اولویت‌بندی اهداف در برنامه رشد فردی و….
در ادامه به شرح مختصر هر یک از این بخش‌ها خواهیم پرداخت.
۱- انجام پیش ارزیابی برای برنامه رشد فردی
افرادی که می‌خواهند از طریق تدوین یک برنامه رشد فردی به موفقیت دست یابند لازم است مقطعی از زمان خود را به خلوت کردن با خود، اختصاص دهند. چنین افرادی در این خلوت، باید جنبه‌های مختلف زندگی خود را موردبررسی دقیق و صریح قرار دهند تا از این طریق بتوانند به درک این موضوع برسند که برای کدام بخش‌های زندگی خود، باید وقت بیشتری بگذارند و به رسیدگی بهتری اقدام کنند. برای نمونه در این گام می‌توانید به فاکتورهایی بیندیشید ازجمله اینکه آیا از شغلتان رضایت دارید. آیا از سبک زندگی خود رضایت دارید. ازنظر وضعیت مالی در چه شرایطی به سر می‌برید و… سپس می‌توانید با امتیاز دادن به هر یک از این گزینه‌ها به خودتان نمره بدهید.
۲- شناسایی نقاط قوت، ضعف و فرصت‌ها در برنامه رشد فردی
یکی از گام‌های مؤثر و بخش‌های مهم در برنامه رشد فردی، شناسایی کردن نقاط قوت و ضعف و فرصت‌ها است. هر یک از افراد مختلف دارای نقاط قوت متفاوت مختص به خود و نقاط ضعف مخصوص به خود و توانمندی‌های منحصربه‌فردی هستند. در بعضی از حوزه‌ها بعضی از افراد نسبت به سایر حوزه‌ها توانمندترند و در بعضی از حوزه‌ها دارای ضعف‌های بیشتری هستند. بنابراین حتماً لازم است نقاط مختلف ضعف و قوت موردبررسی دقیق قرار بگیرند. شناخت چنین نقاطی سبب می‌شود تا راحت‌تر بتوانید هدف مشخصی را برای رشد فردی خود تدوین نمایید. در این زمینه و در بیان این ویژگی‌ها باید حتماً صراحت داشته باشید.
برای این منظور باید یک‌قلم و یک کاغذ بردارید و ۵ مورد از نقاط قوت خود و ۵ مورد از نقاط ضعف خود را یادداشت کنید. بعضی از نقاط نیز قابل‌بهبود هستند آن‌ها را نیز تدوین کنید.
۳- مشخص کردن اهداف در راستای دستیابی به رشد فردی
پس‌ازاینکه نقاط ضعف و قدرت خود را مشخص نمودید لازم است حوزه‌هایی را که می‌خواهید در آن زمینه‌ها به موفقیت دست‌یابید را نیز تعیین نمایید. بنابراین در این گام باید حتماً برای خود اهدافی را مشخص کنید. در این راستا می‌توانید ده مورد از مهم‌ترین اهداف خود را یادداشت کنید.
در این مرحله باید هدفی مشخص و قابل‌دسترسی برای خود تعیین نمایید تا به‌اندازه کافی واضح و صریح باشد. بنابراین در این گام نباید هدف‌های خود را به‌صورت کلی مطرح کنید. سعی کنید اهداف خود را به‌صورت کاملاً عملیاتی و قابل‌اندازه‌گیری در نظر بگیرید تا قابل کاربرد و قابل‌سنجش نیز باشد. هم‌چنین اهداف موردنظرتان باید به‌صورت دقیق، زمان‌بندی‌شده، قابل ارزیابی و سنجش، دست‌یافتنی، واقع‌بینانه و دارای چهارچوب زمانی مشخص در اجرا باشند.
در این صورت این اهداف می‌توانند انگیزه شمارا درراه دستیابی به مسیر موفقیت افزایش دهند.
۴- انجام اولویت‌بندی در اهداف در برنامه رشد فردی
در این گام لازم است تا اهداف تعیین‌شده و دقیق نوشته‌شده خود را دسته‌بندی کنیم و به ترتیب مشخص لیست کنیم. طبیعی است که همیشه برخی از اهداف مدنظر شما از سایر اهدافتان ضروری‌تر و مهم‌تر است. چنانچه این‌گونه اهداف محقق گردند می‌توانند تأثیر بسیار مثبتی را برای رشد فرد وزندگی وی به همراه داشته باشد. از طرف دیگر برخی از اهداف آن‌چنان مهم نیستند و قرار گرفتن آن‌ها در اولویت‌های بعدی و یا به تعویق انداختن آن‌ها مشکلی در رشد فردی شما ایجاد نمی‌کند بنابراین در این گام لازم است دقت نظر بیشتری به عمل‌آورید و اهداف بسیار مهم، مهم، کم‌تر مهم و غیر مهم را از یکدیگر تفکیک کنید.
۵- نوشتن یک برنامه عملی مناسب برای رشد فردی
در این مرحله و پس از ثبت مهم‌ترین اهداف و اولویت‌بندی مناسب هر یک از آن‌ها، باید به برنامه‌ریزی دقیقی دست بزنید تا بتوانید به‌موقع و در طی زمان مشخص تعیین‌شده، به اهداف موردنظر خود دست‌یابید. برنامه‌ای که به تدوین آن دست می‌زنید باید یک برنامه کاملاً واقعی باشد و به‌دوراز هرگونه تخیل و رؤیا تدوین گردد. از طرف دیگر چنین برنامه‌ای باید به‌اندازه کافی انعطاف‌پذیری نیز داشته باشد تا بتواند تأثیر دوچندانی را ایجاد کند و از غیرعملی بودن، فاصله بگیرد.
۶- رصد کردن میزان پیشرفت در برنامه رشد فردی
برای دستیابی به موفقیت در این گام لازم است برای خودتان دوره‌های زمانی مشخصی را تعیین کنید و در آن بازه‌های زمانی به رصد میزان پیشرفت خود دست بزنید.
برای نمونه می‌توانید به‌طور هفتگی برنامه‌هایتان را با پیشرفت‌هایتان مقایسه کنید. و یا به‌طور نمونه در یک ماه، روز و یا روزهایی را به امر رصد میزان پیشرفت خود و تطبیق آن با برنامه‌ریزی‌های خود اختصاص دهید. در این صورت می‌توانید چنانچه از میزان پیشرفت خود رضایت نداشتید بعضی از عناصر موجود در برنامه خود را دچار تغییر و تحولاتی کنید. برای نمونه در این گام می‌توانید مهلت زمانی لازم برای دستیابی به برخی از اهداف را تغییر دهید و آن را کم‌وزیاد کنید و یا حتی در صورت لزوم برنامه را تغییر دهید.
یادتان باشد که در این گام نباید خود را سرزنش کنید. اطمینان داشته باشید که این کار نهایتاً باعث کارایی شما خواهد شد. پس لازم است در این مسیر به‌اندازه کافی پشتکار داشته باشید و باحوصله پیش بروید و به‌هیچ‌عنوان دست از تلاش برندارید.
منبع: تحریریه آکادمی اوج